Wetenschap van het leven
Ayurveda Geneeskunde is een klinisch en effectief bewezen systeem dat als enige niet-westers gezondheidssysteem, erkend is door de Wereld Gezondheids Organisatie. Ayurveda heeft zijn wortels in India, waar tegenwoordig op 125 universiteiten studenten worden opgeleid tot Ayurvedisch arts. Het Ayurvedisch systeem is ontstaan en gevormd door duizenden jaren van observatie van het menselijk lichaam, ervaringskennis en wetenschappelijk onderzoek, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Ayurveda betekent letterlijk ‘wetenschap van het leven’, maar wordt ook wel omschreven als ‘kunst van het leven’ omdat het een complete benadering is voor het verzorgen van lichaam en geest. Het is een universeel systeem dat ook in het westen de laatste jaren steeds populairder wordt.
Binnen de Ayurveda wordt er vanuit gegaan dat de mens van nature gezond en gelukkig is, maar door invloeden uit onze omgeving en door onze leefwijze raken we uit balans en ligt ziekte op de loer. Om terug te keren naar ons natuurlijke staat kijkt de Ayurveda eerst heel specifiek naar wat voor body/mind type je bent en hoe de verschillende dosha’s(Vata, Pitta, Kapha) in jouw lichaam en geest verdeeld zijn. Voor iedere dosha, oftewel constitutie, gelden andere deviezen op het gebied van voeding, natuurlijke medicatie en lifestyle.
Unieke kijk op gezondheid
In het Westen zijn we geneigd te denken dat zogenaamd ‘goede voeding’ en een ‘juiste leefwijze’ voor iedereen hetzelfde zou zijn. Ayurveda denkt daar genuanceerder over. We zitten niet allemaal hetzelfde in elkaar en wat voor de een gezond is, kan voor een ander minder goed uitpakken. Ieder mens is verschillend en heeft daarom andere voedingsbehoeftes om gezond te bijven of te worden. In de Ayurveda wordt daarom gekeken naar de individuele constitutie en eventuele gezondheidsklachten, om daar vervolgens een op maat gesneden behandelplan op af te kunnen stemmen. Om de constitutie te duiden (met andere woorden, de optelsom van alle lichamelijke en mentaal-emotioneel eigenschappen) wordt in de Ayurveda gebruik gemaakt van de Sanskriet begrippen Vata, Pitta en Kapha (wat Latijn is in de westerse geneeskunde is Sankriet in de Ayurveda). Dit zijn de drie basiskrachten/energieën die het menselijk lichaam aansturen.
De basisenergieën Vata, Pitta en Kapha in een notendop:
–Vata is samengesteld uit de elementen lucht en ether en bestuurt onder andere alle bewegingsprocessen in het lichaam alsmede het centraal zenuwstelsel. Een verstoorde Vata in het lichaam kan leiden tot vermagering of constipatie. Op emotioneel vlak kan nervositeit en onrust het gevolg zijn.
–Pitta, het vuurelement, regeert over alle omzettingsprocessen in het lichaam en is verantwoordelijk voor vertering, absorptie en assimilatie van voedingsstoffen. Pitta is het principe van metabolisme(omzetting). Een verstoorde Pitta in de constitutie kan maagzuur, ontstekingen of overmatige honger en dorst tot gevolg hebben.
–Kapha, de elementen aarde en water, is het anabole principe en verantwoordelijk voor structuur, groei, bescherming en immuniteit. Als Kapha niet in balans is kan dit klachten geven als depressiviteit, sinusproblemen of overgewicht.
Bij elk individu komen deze bio-fysiologische krachten in een andere verhouding voor(kwantitatief en kwalitatief). In feite is iemands persoonlijke VPK vergelijkbaar met een blauwdruk van het DNA en dus net zo uniek als een vingerafdruk. In het algemeen kan worden gezegd dat individuen met veel Vata in hun constitutie gebaat zijn bij verwarmend, gekookt en aardend eten en regelmaat in hun manier van leven. Personen met veel Pitta doen er goed aan verhittend eten te mijden en niet te veel olien te gebruiken. Ze hebben baat bij een ‘verkoelende lifestyle’ Kapha-persoonlijkheden knappen op van een verwarmend en groenterijk voedingspatroon en zijn gebaat bij een actieve manier van leven.
De Ayurveda onderscheidt daarnaast zes smaakgroepen (Zoet-neutraal, Zout, Zuur, Scherp, Bitter en Wrang) waar weer verschillende voedingsstoffen en kruiden onder vallen. Vata-constitutie wordt gebalanceerd door voeding met de kwaliteiten Zoet, Zout en Scherp. Pitta heeft baat bij Zoet, Bitter en Wrang, terwijl Kapha is gediend met Bitter, Wrang en Scherp.
Spijsvertering
Naast de smaakgroepen wordt er in de Ayurvedische voedingsleer altijd gewerkt met richtlijnen die bijdragen aan een optimaal werkende spijsvertering. De vertering, absorptie en assimilatie van voedsel in het maag-darmkanaal wordt in de Ayurveda gezien als de belangrijkste voorwaarde voor een sterke gezondheid. Stagnatie, gisting, ophoping van toxische stoffen – veroorzaakt door een laag spijsverteringsvuur – zijn vaak de basis van ziekte. Met andere woorden, een goed spijsverteringsvuur staat doorgaans gelijk aan een goede gezondheid.